Inleiding

De naam Schulpen in geschreven vorm komen wij voor het eerst tegen in het laatste kwart van de 16e eeuw, dus aan het einde van de jaren 1500. Het is niet geheel duidelijk hoelang deze naam vóór die tijd reeds gebruikt werd. Dit zal ook wel een raadsel blijven, omdat in onze streken pas in de 1e helft van de jaren 1600 (in Susteren in 1634), een personenregistratie werd ingevoerd in de vorm van kerkelijke doop- en trouwboeken. Met het bijhouden van het begraafboek, in feite de voorloper van het latere overlijdensregister van de Burgelijke Stand, werd in Susteren pas in 1698 begonnen. Vóór die tijd vond geen registratie plaats, noch door wereldlijke, noch door kerkelijke overheden. Er zijn dus geen bronnen die een min of meer regelmatige personenadministratie omvatten. Als men een beetje geluk heeft kan men vóór 1600 nog wat losse namen vinden in officiële stukken of lijsten zoals contracten, gerechtsstukken, pachterslijsten, belastinglijsten (ook toen al!) en dergelijke.

Onze voorouders die voor het eerst met name worden genoemd zijn Johan Schulpen, Peter Schulpen en Theodorus Schulpen. De twee laatsten zijn waarschijnlijk zoons van de eerste.

Peter Schulpen wordt in 1612 als pachter en borg vermeld in een "Armenfindtboeck", een soort pachtboek van het armenhuis van Nieuwstadt, een Gelderse enclave tussen de Gülickse stadjes Sittard en Susteren. (Monografieën uit het land van Sittard deel 11 door J.M.S. Oremus). Tot 1616 komt zijn naam nog enkele keren in dit boek voor.

De naam Theodorus Schulpen duikt op in Susteren, toen hij op 27 februari 1636 trouwde met Agneta Stevens in de kerk van de parochie Susteren. Zijn huwelijk wordt als zodanig ingeschreven in het trouwboek van de parochie. De parochie Susteren omvatte in die tijd niet alleen de plaats Susteren, maar ook Dieteren, Baakhoven, Gebroek, Feurth en Heide. Theodorus was de eerste Schulpen die in het trouwboek van de parochie vermeld staat, omdat pas in 1634 werd met het aanleggen van het trouwboek was begonnen.

Peter Schulpen die ook wel eens vermeld wordt als Petrus Schulpen, en Theodorus Schulpen waren misschien neven, maar zeer waarschijnlijk broers. Dat valt af te leiden uit het feit dat hun kinderen en kleinkinderen in de volgende tientallen jaren wederzijds optraden als peter en meter van de in beide families geboren kinderen.

Dankzij de vrij consequent doorgevoerde traditie om kinderen in een bepaalde volgorde te vernoemen naar familieleden, kunnen wij beredeneren, dat Peter en Theodorus, of één van beiden een vader had die de voornaam Joannes droeg. Een generatie vóór Peter en Theodorus komen wij elders inderdaad nog een Schulpen tegen die de voornaam "Johan" draagt. Zijn naam wordt genoemd in de gerechtsstukken van het Hof van Sittard. Johan woonde toen in Tüddern, thans Duits gebied grenzend aan Sittard, en toentertijd evenals Sittard, Susteren en omgeving, behorend tot het Rijn-Maaslandse hertogdom Gülick. Wij bevinden ons hier dus bij de oorsprong van de naam Schulpen in geschreven vorm, althans in onze omgeving. Andere Schulpen 's heb ik in deze beginperiode tot in de verre omgeving niet aangetroffen.

Of Johan Schulpen, onze vroegst bekende voorvader, geboortig was uit onze streken, of dat hij van elders afkomstig was, is vooralsnog niet bekend. Sommige deskundigen die uit hoofde van hun beroep of uit interesse, onderzoek doen naar het ontstaan en oorsprong van familienamen, veronderstellen, dat de rechtstreekse voorouders van Johan Schulpen afkomstig waren uit het Waals-Belgische gehucht Gulpen. Dit gehucht ligt even ten zuid-oosten van de Belgische Voerstreek, tegen de Nederlands - Franse taalgrens (zie hoofdstuk "Iets over Namen"). Het is in elk geval zo, dat de personen met de familienaam Schulpen die in de daarop volgende eeuwen in Susteren, Dieteren of omgeving geleefd hebben of nog leven, allen terug te voeren zijn naar de hiervoren genoemde 2 personen Peter en Theodorus Schulpen. Hun vermoedelijke vader Johan Schulpen uit Tüddern, is dus zeer waarschijnlijk onze eerste "herkenbare" voorvader.

Het moet omstreeks 1550 geweest zijn, thans 450 jaar geleden, dat Johan het levenslicht aanschouwde. Het is fascinerend om te bedenken dat hij geleefd heeft in een tijd die totaal verschillend was van de onze. Het was pas 60 jaar geleden dat Christoffel Columbus Amerika ontdekte. Het was ook de tijd van het opkomend protestantisme. Het is best mogelijk dat Johan Schulpen als kind getuige is geweest van de beeldenstorm in het naburige Aken, Luik, Maastricht of Tongeren! Hij was